Atak paniki to nagły i bardzo intensywnie odczuwany strach przed śmiercią, niebezpieczeństwem czy szaleństwem. Dotyka dwa razy częściej kobiety niż mężczyzn, pojawia się nagle i nie do końca wiadomo dlaczego dotyka część ludzi.
U jednych atak paniki nigdy więcej się nie powtórzy, innym dokucza coraz częściej. Panika pojawia się nagle, jej intensywność narasta w ciągu kilkunastu minut, zwykle mija w ciągu godziny. Po napadzie paniki pojawia się lęk przed kolejnym atakiem – lęk antycypacyjny, lęk ten powoduje zamykanie się w domu, unikanie spotkań czy wyjść, w konsekwencji może doprowadzić do depresji, myśli samobójczych, stanów lękowych, agorafobii – czyli nerwicy społecznej. Sprzyja popadaniu w alkoholizm czy narkomanię.
Objawy ataku paniki:
- silny niepokój, strach
- przyśpieszony rytm serca, kołatanie
- uczucie duszności, dławienia
- pocenie się, uczucie przejmującego zimna czy gorąca
- drżenie, drętwienie kończyn
- mdłości.
Atak paniki, ze względu na swoje objawy może być mylony z atakiem serca czy napadem astmy. Warto udać się do lekarza po pierwszym napadzie, żeby wykluczyć inne choroby i zapobiec powtórzeniu się napadu lękowego.
Nie znamy przyczyn paniki, ale wydaje się być związana z silnym stresem. Częściowo związana jest zaburzeniami psychicznymi, nie wiadomo jednak co jest przyczyną a co skutkiem. W szczególności ataki paniki towarzyszą depresji, alkoholizmowi, sezonowej chorobie afektywnej, różnorakim fobiom.
Osobami najbardziej narażonymi na atak paniki są:
- kobiety – dwa razy częściej niż mężczyźni
- młodzi, w wieku od 15do 20 lat
- osoby, w rodzinach których występowały wcześniej stany lękowe
- osoby chore na depresję czy zaburzenia lękowe
- osoby molestowane seksualnie, maltretowane
Sytuacje wzmagające atak paniki:
- racjonalne trudności, t.j. rozwód, utrata pracy
- choroba bądź żałoba
- przerwanie gwałtowne leczenia, szczególnie nagłe odstawienie środków antydepresyjnych
- alkohol, marihuana, narkotyki
- sytuacje stresogenne, np. podróż samolotem, pociągiem
Osoby cierpiące na stany lękowe i napady paniki powinny bezwzględnie skonsultować się z lekarzem, zanim strach przed kolejnym atakiem nie uniemożliwi im normalnego funkcjonowanie. Lekarz dysponuje środkami farmakologicznymi wspomagającymi leczenie paniki. Najczęściej stosuje się leki antydepresyjne z grupy SSRI (Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) i benzodiazepiny.
Chorym zaleca się przestrzegać kilku podstawowych zasad ograniczających ataki:
- unikać sytuacji stresogennych
- nie przerywać samodzielnie leczenia i nie zmniejszać dawek
- unikać substancji wzmagających napady, takich jak alkohol, narkotyki
- nauczyć się technik relaksacyjnych tj. joga, medytacja, sport
- poprawić higienę życia, regularny sen, prawidłowe odżywianie, spacery, sport
Jeżeli jesteśmy świadkiem ataku paniki, przede wszystkim postarajmy się uspokoić chorego, zapewnić, że nie grozi mu śmierć ani żadne niebezpieczeństwo, że atak paniki minie za kilka, kilkanaście minut, jednocześnie nie negując i nie trywializując jego odczuć. Starajmy się nakłonić osobę w kryzysie do uspokojenia oddechu. Nie okazujmy sami paniki i zdenerwowania. Jeżeli dochodzi do hiperwentylacji i omdlenia, ułóżmy chorego w pozycji bezpiecznej i wezwijmy pogotowie.
