Pacjenci przyjmujący leki psychiatryczne nie mają przeciwwskazań do żadnego rodzaju znieczulenia. Podstawową kwestią ze strony pacjenta jest dokładne poinformowanie anestezjologa o swoim stanie zdrowia, w tym także o wszystkich stosowanych lekach psychiatrycznych.
- Nigdy nie zatajaj przed anestezjologiem informacji o przyjmowanych lekach psychiatrycznych! Leki stosowane w psychiatrii (nawet zwykłe „antydepresanty”) mogą wykazywać interakcje z lekami stosowanymi w znieczuleniu ogólnym („narkozie”). Anestezjolog musi mieć informacje o rodzaju i dawkach przyjmowanych leków, aby dostosować swój zestaw leków i sposób znieczulenia do pacjenta.
- Nigdy samodzielnie nie przerywaj terapii lekami psychiatrycznymi w związku z planowaną operacją! W zasadzie wszystkie leki stosowane w psychiatrii powinny być kontynuowane do dnia operacji ( z wyjątkiem inhibitorów MAO), ponieważ ich nagłe odstawienie grozi gwałtownym pogorszeniem samopoczucia i tzw. zespołem odstawiennym
- Pamiętaj, że masz być na czczo przed zabiegiem – czyli masz nie jeść i nie pić przez 6 godzin! Mimo lęku i stresu związanego z pobytem w szpitalu pamiętaj, że nie można nie tylko jeść, ale i pić przez minimum 6 godzin przed operacją.
W czasie wizyty przedoperacyjnej należy dokładnie poinformować anestezjologa o swoim stanie zdrowia, a zatem także o przyjmowanych lekach, w tym psychiatrycznych.
Jakie znieczulenie ?
Osoby z ciężkimi schorzeniami psychicznymi najczęściej poddawane są znieczuleniu ogólnemu („narkozie”), aby do minimum ograniczyć stres okołooperacyjny i szybko wyłączyć ich świadomość.
Znieczulenie przewodowe (blokady nerwów – także u dentysty- lub/i znieczulenie „dolędźwiowe”) jest także wykonywane u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi, a ograniczeniem może być tutaj nie tyle zestaw przyjmowanych leków, lecz raczej sam stan psychiczny pacjenta – czy będzie współpracował w czasie wykonywania znieczulenia? jak zniesie częściowe zachowanie świadomości w czasie operacji?. Stosując znieczulenie przewodowe u chorego na chorobę psychiczną , anestezjolog najczęściej poda także leki uspokajająco-nasenne (tzw. „sedację”), zapewniające pacjentowi na czas operacji wyłączenie świadomości w płytkim śnie, a także niepamięć wsteczną.
Czy odstawiać leki psychiatryczne przed operacją?
NIE !
W zasadzie wszystkie leki stosowane w psychiatrii powinny być kontynuowane do dnia operacji ( z wyjątkiem inhibitorów MAO, o czym dalej), dlatego, że nie ma powodu ich odstawiać, a ich nagłe odstawienie grozi gwałtownym pogorszeniem samopoczucia i tzw. zespołem odstawiennym.
Leki przeciwdepresyjne z grupy Selektywnych Inhibitorów Wychwytu Zwrotnego Serotoniny lub/i Noradrenaliny (SS/NRI) są obecnie najczęściej stosowanymi lekami w terapii depresji.
Informacja o tych lekach jest ważna dla anestezjologa, ponieważ musi on wziąć pod uwagę zmniejszenie dawek innych ewentualnie stosowanych leków np. benzodiazepin, niektórych leków przeciwbólowych (tramadolu), neuroleptyków, pewnych niesterydowych leków przeciwzapalnych. Co, jeśli anestezjolog o tych lekach nie wie?
Przedawkowanie leków z grupy SS/NRI , także na skutek podwyższenia ich stężenia w surowicy przez inne leki (np. stosowane w narkozie) może prowadzić do wystąpienia tzw. zespołu serotoninowego. Objawia się on pobudzeniem, splątaniem, sztywnością mięśni, biegunką, zaburzeniami widzenia, drgawkami, napadem przymusowego patrzenia w górę. Zespół ten wymaga intensywnego leczenia objawów i mija zwykle przed upływem doby. Uprzedzony o przyjmowaniu SSRI anestezjolog odpowiednio zmodyfikuje swoje plany znieczulenia, aby zapobiec tego typu komplikacjom.
Poza tym leki z grupy SSRI mogą obniżać ilość płytek krwi i wydłużać przez to czas krwawienia, jednak zwykle – bez dodatkowych zaburzeń układu krzepnięcia- nie ma to znaczenia praktycznego.
Stosowanie leków przeciwpsychotycznych (dawniej zwanych neuroleptykami) przez chorego jest ważną informacją dla anestezjologa, ponieważ leki te wpływają na przewodnictwo w sercu (wydłużają odcinek QT w elektrokardiogramie), wpływają na napięcie naczyń, związane są często z podwyższonym poziomem cukru. Anestezjolog musi zatem dokładnie sprawdzić te parametry, ewentualnie je skorygować, a także zmniejszyć dawki planowanych leków przeciwbólowych i anestezjologicznych. Ponieważ leki neuroleptyczne mają wyraźne działanie przeciwwymiotne, pacjenci je stosujący mają automatycznie o wiele mniejsze ryzyko okołooperacyjnych nudności i wymiotów.
Bardzo rzadko u osób stosujących neuroleptyki może wystąpić tzw. złośliwy zespół neuroleptyczny. Nie jest to stan związany ze znieczuleniem do operacji, jego przyczyny nie są znane, być może jest związany z nadwrażliwością na leki neuroleptyczne. Zwykle pojawia się wkrótce po rozpoczęciu leczenia, jednak może także wystąpić w dalszym ciągu leczenia, a nawet po odstawieniu leku. Złośliwy zespół neuroleptyczny objawia się zaburzeniami świadomości, nagłym przyspieszeniem pracy serca, zlewnymi potami, skokiem temperatury do 40°C, sztywnością mięśni, obfitym ślinieniem i labilnym ciśnieniem tętniczym. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia, który musi być leczony w oddziale Intensywnej Terapii.
Stosowanie soli litu przez pacjenta jest ważną informacją dla anestezjologa, ponieważ lit nasila działanie leków zwiotczających mięśnie, w związku z tym anestezjolog musi zmniejszyć dawki tych leków w trakcie operacji lub/i liczyć się z przedłużonym ich działaniem.
Trójpierścieniowe Leki Przeciwdepresyjne (TCA) – obecnie są rzadziej stosowane w leczeniu depresji, częściej w leczeniu bólu przewlekłego. Interakcja między TCA a niektórymi lekami stosowanymi w znieczuleniu ( gazy wziewne, dodatek adrenaliny do leków znieczulających miejscowo) może objawić się trudnym do opanowania skokiem ciśnienia, zaburzeniami rytmu serca, splataniem w okresie pooperacyjnym. Uprzedzony o przyjmowaniu TCA anestezjolog odpowiednio zmodyfikuje swoje plany znieczulenia, aby zapobiec tego typu komplikacjom.
TAK
Jedyne leki psychiatryczne, które muszą być odstawione przed zabiegiem operacyjnym to inhibitory monoaminooksydazy (MAOI). Są one lekami przeciwdepresyjnymi trzeciego rzutu, stosowanymi w przypadku opornej na inne leki depresji. Leki z grupy inhibitorów MAO należy odstawić w okresie okołooperacyjnym ze względu na liczne interakcje z lekami anestezjologicznymi i ryzyko wystąpienia ciężkiego przełomu nadciśnieniowego. Moklobemid (np. Aurorix ®, Mobemid ®, Mocloxil ®, Moklar) można bezpiecznie odstawić na 24 godziny przed zabiegiem chirurgicznym. Leki MAOI starszej generacji np. fenelezyna (Nardil®, Nardelzine®) powinny być odstawione na ok.2 tyg przed zabiegiem chirurgicznym w ścisłej współpracy z lekarzem psychiatrą.
Jeśli zabieg operacyjny dotyczy jamy brzusznej i chory przez jakiś czas po operacji nie będzie mógł przyjmować leków drogą doustną, anestezjolog w porozumieniu z lekarzem psychiatrą ustali schemat leczenia zastępczego i powrotu do terapii w okresie pooperacyjnym.
Na podst. Oksfordzki Podręcznik Anestezjologii K.G. Allman, I.H. Wilson 2009 oraz Does Psychiatric Comorbidity Affect Postoperative Mortality? Albert B. Lowenfels, MD Medscape General Surgery, Jan 2011
